Cờ vua có tên gọi tiếng Anh là Chess là một bộ môn thể thao thiên hướng về trí tuệ cho 2 người chơi. Đây là một trong những trò chơi phổ biến nhất trên thế giới với hàng triệu người chơi thường xuyên tại nhà, chơi trực tuyến, chơi từ xa, chơi ở câu lạc bộ hay tham gia các giải đấu. Vì là một trò chơi trí tuệ nên cách chơi cờ vua thì không khó nhưng làm thế nào để chơi giỏi và giành chiến thắng trước nhiều đối thủ mới là vấn đề mà không phải ai cũng làm được.
Nếu bạn là người mới bắt đầu tìm hiểu về cờ vua thì hãy tham khảo ngay những thông tin hữu ích sau đây để dần làm quen với bộ môn thể thao này nhé.
Khám phá các quân cờ vua
Vốn dĩ là trò chơi dành cho 2 người nên các quân cờ của cờ vua sẽ được chia làm hai màu riêng biệt, thường sẽ là màu đen và màu trắng. Trong cách chơi cờ vua thì mỗi bên người chơi sẽ cầm giữ trong tay 16 quân cờ, bao gồm 1 Vua, 1 Hậu, 2 Xe, 2 Tượng, 2 Mã và 8 Tốt. Trong đó, quân Hậu và quân Xe được gọi là quân nặng, quân Tượng và quân Mã được gọi là quân nhẹ.
Theo nguyên tắc được mặc định thì người nào cầm quân cờ màu trắng sẽ là người đi trước. Nếu bạn chưa định hình được hình dáng của từng quân cờ trong cờ vua thì hãy theo dõi hình dưới đây và ghi nhớ nhé.
Cách sắp xếp các quần cờ trên bàn cờ vua
Bàn cờ vua dùng để chơi là một hình vuông có kích thước là 8×8 với 64 ô có hai màu đen trắng xen kẽ với nhau. Ở mỗi chiều ngang của bàn cờ sẽ được đánh thứ tự tương ứng từ a đến h, còn ở mỗi chiều dọc của bàn cờ sẽ được đánh thứ tự tương ứng từ 1 đến 8. Quân cờ của hai bên người chơi sẽ đặt phía dưới theo chiều a – h của mỗi bên cạnh bàn cờ.
- Dãy cuối được xếp lần lượt theo chiều a – h là Xe – Mã – Tượng – Hậu – Vua – Tượng – Mã – Xe.
- Dãy giáp cuối sẽ xếp toàn bộ 8 quân Tốt.
Nguyên tắc di chuyển các quân cờ trong cờ vua
Trong cách chơi cờ vua, mỗi quân cờ thường có cách di chuyển và cách ăn đối phương khác nhau. Bạn cần phải nắm rõ nguyên tắc di chuyển của từng quân cờ thì mới có thể chơi tốt bộ môn này được. Cụ thể như sau:
Quân Tốt
- Chỉ được đi thẳng, không được đi lùi về phía sau;
- Ở nước đi đầu tiên, quân Tốt có thể đi một lúc 2 ô, còn ở những nước đi sau đó thì chỉ được đi 1 ô mỗi lần;
- Quân Tốt sẽ ăn đối phương theo cách ăn chéo lên phía trước 1 ô;
- Quân Tốt có thể được phong cấp thành một quân cờ khác như Hậu, Xe, Mã, Tượng khi đi tới hàng cuối cùng của bên kia bàn cờ. Việc phong cấp sẽ được thực hiện ngay và có hiệu lực ngay lập tức. Sau khi phong cấp thì nó sẽ di chuyển và ăn đối phương theo cách tương tự như quân cờ mà nó được phong cấp.
Quân xe
- Quân Xe trong cờ vua di chuyển theo chiều ngang và dọc trên bàn cờ với số lượng ô bất kỳ nếu không bị cản bởi bất cứ quân cờ nào khác;
- Trong quá trình di chuyển ngang và dọc, nếu có quân cờ nào của đối phương cản đường thì quân Xe có thể ăn và thay thế vào vị trí đứng của quân cờ đó.
Quân Mã
- Quân Mã trong bàn cờ vua sẽ di chuyển theo đường hình chữ L (đi ngang 2 ô, dọc 1 ô hoặc đi ngang 1 ô, dọc 2 ô) trong điều kiện không bị cản bởi bất cứ quân cờ nào trong quá trình di chuyển;
- Nếu có quân cờ của đối phương đứng ở vị trí mà quân Mã định di chuyển tới thì quân Mã có quyền ăn quân cờ đó và thay thế vị trí đứng của nó trên bàn cờ vua.
Quân Tượng
- Quân Tượng sẽ di chuyển theo đường chéo và không hạn chế số lượng ô trong mỗi nước đi với điều kiện không bị cản trở bởi quân cờ nào.
- Trên đường di chuyển, quân Tượng có thể ăn bất cứ quân cờ nào của đối phương cản trở và thay thế vị trí đứng của quân cờ đó.
Quân Hậu
- Trong cách chơi cờ vua, quân Hậu chính là quân cờ mạnh nhất, sở hữu cách thức di chuyển vô cùng linh hoạt, bao gồm di chuyển thẳng, di chuyển ngang, di chuyển chéo và đặc biệt là tất cả đều không bi giới hạn số lượng ô, chỉ cần không bị cản bởi các quân cờ khác.
- Trên đường di chuyển của quân Hậu, nó có thể ăn bất cứ quân cờ nào của đối phương và đồng thời thay thế vị trí đứng của quân cờ đó luôn.
Quân Vua
- Mặc dù là Vua với vai trò quan trọng nhất nhưng quân Vua lại là quân yếu nhất bàn cờ khi chỉ có thể di chuyển 1 ô (theo chiều ngang, dọc, chéo, tiến hay lùi bất kì) trong mỗi nước đi.
- Quân Vua không được phép di chuyển vào vị trí bị đối phương “chiếu tướng” bởi như thế sẽ bị ăn và trò chơi kết thúc.
Cách chơi cờ vua đơn giản qua 3 bước
Bước 1. Thiết lập Bàn cờ vua
Trước khi ván đấu bắt đầu, bàn cờ phải được sắp xếp đầy đủ quân cờ của cả hai bên theo đúng vị trí và thứ tự được quy định sẵn.
Bước 2: Tiến hành di chuyển các quân cờ theo luật định
Người chơi nắm giữ quân cờ màu trắng sẽ đi trước, và hai bên cần tung đồng xu hoặc sử dụng một cách thức nào đó để giành quyền đi trước cho mình. Quân trắng đi một nước rồi đến quân đen, rồi lại đến quân trắng và đến quân đen, cứ thế lần lượt như vậy. Trong mỗi nước đi, bạn có thể lựa chọn đi bất cứ quân cờ nào theo chiến thuật của mình để đảm bảo thế trận tốt nhất.
Thuật ngữ và quy tắc trong cờ vua
Luật Nhập Thành
Luật này cho phép người chơi trong cùng một lượt có thể thực hiện đồng thời hai việc quan trọng, một là đưa quân Vua di chuyển tới một vị trí an toàn hơn, và hai là quân Xe di chuyển rời khỏi góc bàn cờ để tham gia cuộc chơi.
Một lượt đi Nhập thành của một người chơi bao gồm việc di chuyển quân Vua về một phía của bàn cờ, chỉ được phép di chuyển 2 ô theo chiều ngang, và di chuyển quân Xe nằm ở trong góc bàn cờ ra ngoài ngược lại hướng quân Vua di chuyển, sau đó quân Xe sẽ đứng cạnh quân Vua nhưng đứng ở phía ngược lại. Luật Nhập Thành rất thú vị nhưng để thực hiện được thì bạn phải đảm bảo thỏa mãn các yêu cầu như sau:
- Lượt di chuyển của quân Vua là lượt di chuyển đầu tiên;
- Lượt di chuyển của quân Xe cũng là lượt di chuyển đầu tiên;
- Không tồn tại bất cứ quân cờ nào nằm ở vị trí giữa quân Vua và quân Xe;
- Quân Vua không bị chiếu và không di chuyển theo luật Nhập Thành cắt qua đường chiếu của đối phương.
Luật Phong cấp
Như đã nói ở trên về cách chơi cờ vua, bạn đã biết nguyên tắc di chuyển của quân Tốt rồi phải không nào? Quân Tốt là một quân cờ có khả năng đặc biệt bởi nếu nó di chuyển được tới hàng cuối cùng ở phía bên kia bàn cờ thì có thể được phong cấp thành một quân cờ khác bất kỳ, kể cả quân Hậu uy quyền nhưng trừ quân Vua. Trên thực tế, quân Tốt thường sẽ lựa chọn thăng cấp thành quân Hậu nhưng sẽ không bao giờ sử dụng để trao đổi với quân cờ đã bị đối phương ăn mất.
Luật Bắt tốt qua đường
Trong trường hợp quân Tốt di chuyển liền 2 ô trong nước đi đầu tiên thì quân Tốt hai bên sẽ đụng phải nhau. Khi đó, nếu đến lượt đi thì quân Tốt hoàn toàn có thể ăn quân Tốt của đối phương như khi thực hiện nước đi một ô.
Bước 3: Kết thúc ván cờ vua
Trên thực tế có rất nhiều cách để kết thức một ván đấu như cờ hòa, chịu thua, chiếu hết hoặc thậm chí là hết giờ…
Chiếu hết (Chiếu tướng và chiếu bí)
Điều này sẽ xảy ra khi quân Vua của một trong hai bên bị chiếu mà không có cách di chuyển nào có thể thoát được ra khỏi thế chiếu đó. Trong cách chơi cờ vua. có 3 cách sau đây để quân Vua thoát khỏi thế chiếu khi còn cơ hội:
- Di chuyển sang một vị trí khác không bị chiếu (nhưng không thể Nhập thành);
- Chắn đường chiếu bằng cách di chuyển một quân cờ khác;
- Ăn quân cờ đang tấn công và chiếu quân Vua.
Nếu quân Vua không có cách thoát khỏi thế chiếu thì ván cờ sẽ kết thúc!
Cờ hòa
Trong một số trường hợp, các ván đấu cờ vua không thể phân thắng bại mà chỉ có kết thức là hòa. Cờ hòa xảy ra với 5 lý do sau đây:
- Một trong hai bên không thể có một bước di chuyển hợp lệ nào mặc dù quân Vua không hề bị chiếu;
- Hai bên thỏa thuận cờ hòa và kết thúc ván đấu;
- Hai bên không còn đủ lực lượng quân cờ để tham gia đấu, tức không đủ quân để thực hiện việc chiếu bí đối phương;
- Một thế cờ nào đó lặp đi lặp lại ba lần, không nhất thiết phải là liên tiếp thì người chơi có quyền thủ hòa;
- Cờ hòa bằng luật 50 nước đi, tức cả hai bên đều không ăn bất cứ quân cờ nào hay không đi bất cứ một quân Tốt nào trong 50 nước đi liên tiếp. Luật này đặt ra với mục đích ngăn ngừa trường hợp ván cờ kéo dài quá lâu khiến cả hai người chơi đều bị kiệt sức.
Ghi chép cờ vua
Trong cách chơi cờ vua thì ở mỗi ván đấu đều có biên bản ghi chép các nước đi của cả hai bên kỳ thủ. Biên bản ghi chép cờ vua được cả hai bên thực hiện, mỗi bên sẽ phải tự ghi cả nước đi của mình lẫn nước đi của đối phương trong suốt quá trình diễn ra ván đấu cờ vua. Sau đó, nhờ những biên bản ghi chép này mà kỳ thủ hoàn toàn có thể lưu giữ để xem lại các ván cờ mà mình đã chơi, từ đó nghiên cứu và rút ra những kinh nghiệp chơi nhất định nhằm rèn luyện khả năng chơi cờ của mình.
Lời kết
Trên đây là rất nhiều những kiến thức cơ bản nhất về bộ môn cờ vua vốn là sở thích của rất nhiều người hiện nay. Nếu như bạn muốn thể hiện trí tuệ của mình trong những ván cờ vua đầy chiến thuật và thử thách thì ngay từ bây giờ, hãy học cách chơi cờ vua đơn giản cho người mới bắt đầu, sau đó tập luyện dần dần để nâng cao kinh nghiệm, kiến thức, kỹ năng và trí tuệ của mình nhé. Chúc bạn sớm trở thành một kỳ thủ “đáng gờm” trong mắt tất cả những người chơi cờ vua khác.