Ô ăn quan là một trong những trò chơi dân gian vốn đã vô cùng quen thuộc đối với mỗi người dân Việt Nam. Tuy nhiên thì nhiều người trẻ hiện nay lại chưa biết cách chơi Ô ăn quan và xem đây là một trò chơi hấp dẫn có thể sử dụng để giải trí cùng bạn bè. Ngay sau đây hãy cùng khám phá sự thú vị của trò chơi này cùng cách chơi vô cùng đơn giản nhé.
Đôi nét về trò chơi Ô ăn quan
Ô ăn quan còn được gọi với nhiều tên gọi tắt khác như Ô làng, Ô quan, một trò chơi dân gian Việt Nam đã từng rất phổ biến và gắn liền với tuổi thơ của nhiều người. Đây là trò chơi mang tính chiến thuật thường dành cho 2 người chơi trở lên, được tạo nên từ những vật liệu vô cùng đa dạng, dễ tìm kiếm như sỏi, đá…
Nguồn gốc của Ô ăn quan
Hiện nay chưa có lời khẳng định nào về thời gian xuất hiện hay nguồn gốc ra đời của trò chơi Ô ăn quan, chỉ biết là trò chơi này đã có từ rất lâu đời. Có thể trò chơi này được lấy cảm hứng từ những cánh đồng lúa bạt ngàn ở Việt Nam. Tuy nhiên vẫn có những câu chuyện lưu truyền về Mạc Hiển Tích có liên quan đến trò chơi dân gian này.
Mạc Hiển Tích đỗ Trạng nguyên năm 1086, và ông đã có một tác phẩm nói về các phép tính giống như cách tính toán trong trò chơi Ô ăn quan, đặc biệt đề cập và bàn luận về những con số ẩn (hay còn gọi là số âm) của những ô trống xuất hiện trong quá trình chơi.
Trong thời buổi hiện đại ngày nay, trò chơi Ô ăn quan đã có nhiều phương thức chơi khác nhau, thậm chí bạn có thể chơi trực tuyến trò chơi này trên các thiết bị di động như một loại game giải trí thông thường. Tuy nhiên, khi biết cách chơi Ô ăn quan thì nhiều người vẫn thích việc chơi trực tiếp, tương tác trực tiếp giữa người với người hơn vì đó là cách chơi tạo được cảm giác vui vẻ, hứng thú hơn rất nhiều.
Lợi ích cho trẻ khi chơi Ô ăn quan
- Rèn luyện khả năng đếm;
- Rèn luyện tính kiên trì, cẩn thận, nhẫn nại;
- Rèn luyện khả năng quan sát và tính toán;
- Rèn luyện khả năng ghi nhớ;
- Rèn luyện khả năng phán đoán và tư duy về toán học, về các con số;
Cách chơi Ô ăn quan đơn giản
Chuẩn bị trước khi chơi
Bàn chơi
Bàn chơi dùng để chơi Ô ăn quan thường được vẽ trên mặt phẳng ở bất cứ đâu như giấy, nền đất, nền gạch vỉa hè, miếng gỗ phẳng…
Có nhiều loại bàn chơi Ô ăn quan khác nhau dành cho 2 người chơi, 3 người chơi hay 4 người chơi với kích thước và cấu trúc có khác nhau một chút nhưng miễn là có thể chia ra đủ số ô cần để chứa quân của tất cả người chơi, đồng thời các ô chia không quá lớn để việc di chuyển quân được thuận tiện và dễ dàng hơn.
Ví dụ với bàn chơi Ô ăn quan cho 2 người chơi thì bàn chơi sẽ được kẻ thành một hình chữ nhật dài với 10 ô vuông, mỗi bên có 5 ô vuông đối xứng nhau gọi là ô dân. Ở 2 cạnh ngắn của hình chữ nhật sẽ vẽ hai hình bán nguyệt hướng ra bên ngoài để tạo thành ô quan.
Quân chơi
Trong cách chơi Ô ăn quan, mỗi người chơi sẽ sở hữu 2 loại quân là Dân và Quan có thể sử dụng và chế tác từ nhiều loại chất liệu dân dã khác nhau như nhựa, đá, hạt, sỏi, gạch… Kích thước của quân Quan sẽ lớn hơn quân Dân nhưng tất cả các quân nên có kích thước vừa phải để thuận tiện cho việc cầm nắm một lúc nhiều quân.
Với quân Quan, mỗi người chơi sẽ chỉ sở hữu một quân Quan. Còn với quân Dân thì số lượng tùy thuộc vào luật chơi biến tấu linh hoạt nhưng phổ biến nhất là mỗi người chơi sẽ sở hữu 25 quân Dân chia đều cho 5 ô, tức mỗi ô sẽ chứa 5 quân Dân.
Bố trí quân chơi
Về việc bố trí quân chơi trong trò Ô ăn quan thì luật chơi quy định là quân Quân sẽ đặt trong ô hình bán nguyệt, mỗi ô chứa một quân Quan. Còn quân Dân sẽ được chia đều ở các ô vuông.
Người chơi
Để chơi Ô ăn quan yêu cầu phải có ít nhất hai người chơi, mỗi người ngồi ở một phía của bàn chơi hình chữ nhật và đối diện với nhau. Mỗi người chơi sẽ nắm quyền kiểm soát của những ô vuông nằm bên phía ngồi của mình.
Ngoài ra, Ô ăn quan còn có thể chơi cho 3 hoặc 4 người nữa.
Luật chơi Ô ăn quan
Trước khi tìm hiểu về cách chơi Ô ăn quan thì người chơi cần phải nắm rõ luật chơi. Dưới đây là luật chơi Ô ăn quan cơ bản nhất:
Cách di chuyển trong Ô ăn quan
Trước tiên, người chơi sẽ thực hiện việc thỏa thuận với nhau hoặc oẳn tù tì để xác định người thực hiện lượt đi đầu tiên. Người di chuyển đầu tiên sẽ cầm 5 quân Dân trong một ô vuông bất kỳ ở phía bàn chơ bên mình rồi rải lần lượt vào các ô vuông bên cạnh theo một chiều nhất định (xuôi hay ngược chiều kim đồng hồ đều được), mỗi ô rải 1 quân Dân. Khi người chơi rải đến quân Dân cuối cùng thì tùy tình huống thực tế mới có thể đưa ra các hướng xử lý tiếp theo, cụ thể các trường hợp như sau:
- Trường hợp 1: Ô vuông liền sau ô vuông được rải quân Dân cuối cùng là một ô vuông có chứa quân (của bất kỳ ai), người chơi sẽ tiếp tục dùng toàn bộ số quân trong ô đó và rải quân tiếp theo cùng chiều đã rải trước đó.
- Trường hợp 2: Ô vuông liền sau ô vuông được rải quân Dân cuối cùng là một ô trống (không chứa quân, bao gồm cả ô Dân và ô Quan), đồng thời ô vuông tiếp sau bên cạnh ô trống đó lại là một ô vuông có chứa quân thì người chơi sẽ dừng lại và được ăn toàn bộ số quân nằm ở ô vuông kế sau ô trống. Đặc biệt, nếu ô liền sau ô có quân bị ăn lại là một ô trống và sau ô trống này lại là ô có quân thì người chơi sẽ được ăn cả những quân nằm ở ô này. Số quân được ăn sẽ bị loại ra khỏi bàn chơi để tính điểm khi kết thúc ván chơi.
Do đó, điều quan trọng là người chơi cần phải tính toán việc rải quân làm sao (rải ở ô vuông nào, rải theo chiều nào…) để có thể ăn nhiều nhất số quân có trên bàn chơi trong mỗi lượt đi của mình.
Trong trò Ô ăn quan, những ô vuông có chứa nhiều quân Dân được gọi là ô nhà giàu, hoặc giàu sụ. Khi đó, người chơi còn có thể tính toán cách chơi Ô ăn quan làm sao để nuôi được nhiều ô nhà giàu rồi mới ăn một thể để được thật nhiều điểm.
- Trường hợp 3: Ô vuông liền sau ô vuông được rải quân Dân cuối cùng là ô Quan có chứa quân hoặc là 2 ô vuông trống liên tiếp trở lên thì người chơi sẽ bị mất lượt đi và quyền di chuyển tiếp theo sẽ thuộc về đối phương. Ngoài ra, người chơi sau khi ăn quân xong thì lượt đi cũng sẽ thuộc về đối phương.
- Trường hợp 4: Khi đến lượt di chuyển mà cả 5 ô vuông bên phía người chơi đều trống quân Dân thì người chơi buộc phải sử dụng quân mà mình đã ăn được trước đó để rải vào mỗi ô một quân Dân và chơi tiếp theo lượt. Còn nếu người chơi không có đủ quân ăn để rải thì buộc phải vay đối phương và trả lại khi ván chơi kết thúc và tính điểm.
Lưu ý:
- Ván chơi Ô ăn quan sẽ kết thúc khi toàn bộ quân Dân và quân Quan ở cả hai ô Quan đều đã bị những người chơi ăn hết.
- Trong trường hợp cả hai ô Quan đều đã bị ăn hết mà các ô vuông vẫn còn quân Dân thì ván chơi vẫn kết thúc và quân Dân nằm ở phía bên nào thì thuộc về người chơi ở phía bên đó. Trường hợp này gọi là “hết Quan, tàn Dân, thu quân, kéo về” hay “hết Quan, tàn Dân, thu quân, bán ruộng”.
- Luật chơi Ô ăn quan có thể quy định người chơi không được ăn ô Quan non, tức là ô Quan có ít hơn 5 quân Dân. Mục đích của việc quy định như vậy là để ván chơi không bị kết thúc sớm. Khi người chơi rơi vào tình huống phải ăn ô Quan non thì sẽ không được ăn và bị mất lượt chơi ở đó.
Người chiến thắng trò chơi Ô ăn quan
Trong cách chơi Ô ăn quan, khi ván chơi kết thúc, người thắng cuộc là người có tổng số quân Dân quy đổi nhiều hơn. Quân Quan trong trò chơi này thường được quy đổi bằng 5 hoặc 10 quân Dân tùy thuộc vào sự thỏa thuận giữa những người chơi với nhau.
Mẹo chơi Ô ăn quan dễ dành chiến thắng
- Vấn đề quan trọng đâu tiên là người chơi cần phải biết cách tính toán đường đi nước bước của mình, đồng thời tính toán thật nhanh (thời gian suy nghĩ của mỗi người chơi sẽ tùy thuộc vào sự thỏa thuận nhưng thường thì mỗi người chơi chỉ được nghĩ trong tối đa 10 giây mà thôi), làm sao để không bị mất lượt và ăn được số quân nhiều nhất.
- Hơn thế nữa, người chơi cũng phải tính toán làm sao để khi kết thúc lượt chơi, dù cho bị mất lượt thì cũng sẽ khiến cho đối phương rơi vào thế khó: không ăn được hoặc ăn được rất ít quân Dân.
- Người chơi có thể tính toán nuôi ô nhà giàu (tức ô có nhiều Dân hoặc Quan), sau đó mới tính toán cách ăn để ăn được nhiều điểm và có cơ hội giành chiến thắng cao hơn.
Lời kết
Trên đây là thông tin về trò chơi dân gian Ô ăn quan, cách chơi Ô ăn quan với những luật chơi, cách di chuyển vô cùng chi tiết mà bất cứ người chơi nào cũng có thể tìm hiểu và áp dụng ngay tức thì. Nếu bạn đang muốn sống lại những khoảng thời gian tuyệt vời của những năm 2000, cùng bạn bè trải nghiệm trò chơi dân gian tuyệt vời này và rèn luyện thêm cho mình nhiều điều thì hãy học hỏi ngay cách chơi Ô ăn quan này nhé. Chúc bạn chơi thành thạo và giành được thật nhiều chiến thắng, đồng thời có thêm thật nhiều những trải nghiệm thú vị.
